Digitaal toetsen: summatief of formatief?

Kun je gratis tools als Kahoot! of Socrative gebruiken om summatief te toetsen? Of zit de kracht van digitaal toetsen vooral in het snel feedback kunnen geven aan de leerlingen over wat zij wel en wat zij (nog) niet weten?

Toetsen in het onderwijs kunnen worden ingezet voor verschillende doeleinden.
Een toets is summatief als het doel is om de leerling(en) te beoordelen. De beoordeling, meestal in de vorm van een cijfer, kan leiden tot een beslissing over bijvoorbeeld zitten blijven of overgaan, over slagen of zakken, over wel of niet een diploma krijgen.
Een toets is formatief als het doel is om leerlingen hiermee te ondersteunen in het leerproces. De resultaten op een formatieve toets geven leerling en docent feedback over sterke en zwakke plekken in de opbouw van kennis en vaardigheden. Doordat toetsen met een formatieve functie meestal specifiek ontworpen zijn om het leerproces te ondersteunen geven de toetsresultaten doorgaans een meer specifiek beeld van wat een leerling wel en niet kan en kent dan toetsen met een summatieve functie.
Een toets kan zowel een summatief als een formatief doel dienen.

Zijn digitale toetsen die je afneemt met een tool als socrative.com geschikt voor summatieve doeleinden?

Een voorwaarde voor het gebruiken van een toets om een beoordeling op te baseren is dat je met zekerheid kunt vaststellen wie de toets heeft gemaakt. Dit is bij veel gratis webbased tools als socrative of mqlicker niet vanzelfsprekend. Iedereen die jouw kamernummer heeft kan op dat moment deelnemen aan de toets, ook een leerling die niet in jouw lokaal zit. Hier zijn creatieve surveillantie-trucs op te bedenken, maar het is een mogelijke bron van fraude.
Een ander probleem kan zijn dat de leerlingen tijdens de toets informatie kunnen opzoeken op internet of kunnen communiceren met anderen. Voor een deel is dit vergelijkbaar met het oude vertrouwde afkijken tijdens een papieren toets en helpt goed surveilleren.

Zijn digitale toetsen vooral geschikt voor formatieve doeleinden?

Wat mij betreft is dat zeker het geval. Zeker als je met meerkeuze vragen werkt kunnen de leerlingen meteen feedback krijgen en daarmee inzicht krijgen in wat zij wel en niet kennen en kunnen. Het werkt dermate makkelijk en snel dat het goed mogelijk wordt om iedere les even kort “de thermometer er in te houden” en te peilen of een bepaald onderwerp geland is of niet. Dit maakt digitale toetsen zeer geschikt om formatief te toetsen.
Kanttekening hierbij is wel dat meerkeuzevragen zich vooral lenen voor het toetsen van kennis die geleerd en gereproduceerd kan worden en minder voor het in beeld brengen van inzicht en begrip.